Ζίτσα

        Το χωριό της Λιγοψάς βρίσκεται 29 χλμ από τα Ιωάννινα, σε 620 μέτρα υψόμετρο και με πληθυσμό περίπου 220 άτομα.

        Τουλάχιστον δύο συγγραφείς-λαογράφοι ο Ζώτος Μολλοσός και ο δάσκαλος Γεώργιος Απ. Μάνος από την αετόπετρα θεωρούν την περιοχή της Λιγοψάς κέντρο η έδρα της αρχαίας Ελλοπίας, γνωστή στον Όμηρο και τον Ησίοδο που εκτείνονταν από το μαντείο της Δωδώνης ως και την κοιλάδα των Ιωαννίνων και είχε για προστάτη τον Ζευ τον Δωδωναίο. Πρόχειρες ανασκαφές που έγιναν απόδειξαν πως στην περιοχή που αναφέρει η παράδοση που βρίσκονταν το παλιό χωριό καθώς και οι βοσκήσιμες εκτάσεις έχουν μάρμαρο.

         Το όνομα του χωριού αποτελεί σύμφωνα με εικασίες τοπωνυμικό κυριώνυμο του πρώτου οικιστή ή ιδιοκτήτη-κυρίαρχου του οικισμού.

         Άλλη μια εικασία για το όνομα του χωριού είναι ότι προέρχεται από το «Λίγη όψη» , επειδή δεν ήταν εύκολα ορατό από την γύρω περιοχή ,πράγμα το οποίο εξυπηρετούσε τους ντόπιους σε θέματα ασφάλειας.

        Σήμερα οι πλειονότητα των κατοίκων ασχολείται με την γεωργία και την κτηνοτροφία. Από τα τοπικά προϊόντα αυτό που ξεχωρίζει είναι το κρασί και το τσίπουρο της περιοχής που προκύπτει από την γνωστή ποικιλία σταφυλιών Ντεμπίνα.Το χωριό γιορτάζει στις 15 Αυγούστου οπότε και διοργανώνει παραδοσιακό πανηγύρι.

        Κατά την παράδοση οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού κατάγονταν από τα χωριά Σουπεκή Βορείου Ηπείρου και Δρυμάδες Πωγωνίου. Αναγκάστηκαν να φύγουν από τα χωριά τους αφενός λόγω της ανασφάλειας που είχαν, γιατί βρίσκονταν μακριά από τα Δερβένια (δημόσιοι δρόμοι) που είχαν Βυζαντινά φυλάκια για την ασφάλεια της γύρω περιοχής και αφετέρου λόγω του βαρύ χειμώνα που δεν ευνοούσε ούτε την κτηνοτροφία, μα ούτε και την γεωργία.

        Ως εκ τούτου μετατοπίστηκαν νοτιότερα επιλέγοντας την τοποθεσία Κέδρα πλησίον της Θεοτόκου (εξωκλήσι που έχει χτιστεί στη θέση του κεντρικού ναού του παλιού χωριού, που δυστυχώς γκρεμίστηκε). Το χωριό μετοίκησε στη σημερινή περιοχή περίπου το 1450. Αιτία ήταν οι επιδρομές των Αλβανών που διήρκησαν από το 1350 έως το 1431 οπότε και κατέλαβαν τα Γιάννενα οι Τούρκοι και συνεχίστηκαν από τους Τούρκους με μεγαλύτερη ένταση.

        Εγκατέλειψαν το χωριό και εγκατασταθήκαν στη σημερινή τοποθεσία που ήταν μακριά από το βυζαντινό δερβένι και αθέατοι από αυτό. Μια άλλη παράδοση αναφέρει ότι ο λόγος της μετοικήσεως ήταν η εμφάνιση κάποιας θανατηφόρας ασθένειας.

        Στη περίοδο της τουρκοκρατίας το χωριό συγκαταλεγόταν στα ιδιόκτητα τσιφλίκια του Αλή Πασά, ενώ μεταγενέστερα περιήλθε στην ιδιοκτησία του ισχυρού τότε Τουρκο-γιαννιώτη Πασιόμπεη Ασήμπεη. Σύμφωνα με στοιχεία της Μητρόπολης το 1856 το χωριό ήταν ιδιόκτητο. Το 1887 ανέκτησε τα 4/5 των ιδιοκτησιακών του τίτλων. Αξιοσημείωτο είναι ότι το χωριό διατηρούσε σχολείο από το 1835. Ο Άγιος Κοσμάς ,όπου μιλούσε πρώτα έφτιαχνε ένα μεγάλο ξύλινο σταυρό και τον έστηνε σε εκείνο το σημείο και έπειτα κήρυττε πάνω από ένα φορητό άμβωνα που του είχε χαρίσει ο Κούρτ-Πασιάς. Έτσι στη Λιγοψά στην ράχη εκεί που σήμερα στέκεται το εικόνισμα στη χάρη του Αγίου , τον Σταυρό πραγματοποίησε το κήρυγμά του πριν 230 χρόνια περίπου. 

        Για την λήξη του ελληνοτουρκικού πολέμου ο Δημ. Θεοχάρης γράφει << λίγα χρόνια μπροστά από τον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1912-1913 το Ελληνικό προξενείο των Γιαννίνων για να προετοιμάσει την απελευθέρωση της Ηπείρου δημιούργησε κεντρική πολιτική οργάνωση με έδρα τα Γιάννενα και λεγόταν κομιτάτο .Είχαν δημιουργηθεί και μικρότερα κομιτάτα σε διάφορα χωριά μικρότερα κομιτάτα ένα από  αυτά ήταν η Λιγοψά>>.

       Στο κτίριο του παλιού σχολείου διατηρείται η Μαντζίκιος πινακοθήκη.