Ζίτσα

Σύμφωνα με την ΙΒ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων οι μέχρι στιγμής γνωστές θέσεις αρχαιολογικού ενδιαφέροντος αρμοδιότητας της υπηρεσίας στην περιοχή της ΔΕ Πασσαρώνος είναι οι εξής:

ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ: στη θέση "ΞΥΛΟΚΟΠΙΑ" σώζονται εκτεταμένα λείψανα αρχαίων οικοδομικών λειψάνων (ελαιοπιεστήριο, κτίρια), τάφοι και ταφικοί περίβολοι.

ΓΡΑΜΜΕΝΟ: στην κορυφή του λόφου «ΚΑΣΤΡΙ» σώζεται μικρή ακρόπολη κλασικών χρόνων. Επίσης στην θέση  "ΠΑΛΙΑΜΠΕΛΑ" εντοπίζονται ερείπια μεγάλων δημόσιων κτηρίων ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων. Στην περιοχή έχουν πραγματοποιηθεί περιορισμένης έκτασης ανασκαφικές έρευνες κατά το παρελθόν, ενώ οι διάσπαρτες αρχαιότητες στην περιοχή αποτελούν κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο (Φ.Ε.Κ. 357Β72.2.62).

ΕΛΕΟΥΣΑ: επιφανειακά τεχνικά έργα Παλαιολιθικών χρόνων.

ΚΑΤΩ ΛΑΨΙΣΤΑ: επιφανειακά προϊστορικά όστρακα.

ΛΟΦΙΣΚΟΣ: από τη περιοχή του Λοφίσκου προέρχεται χάλκινος πέλεκυς της Εποχής του Χαλκού.

ΛΥΓΓΟΣ: Από την περιοχή του ναού Κοιμήσεως της Θεοτόκου προέρχονται δύο επιτύμβιες στήλες ρωμαϊκών χρόνων, ενώ  σε κορυφή λόφου κοντά στο χωριό  σώζεται ερειπωμένη οχυρωματική κατασκευή απροσδιόριστης χρονολόγησης.

ΜΕΓΑΛΟ ΓΑΡΔΙΚΙ: από τη θέση «ΓΟΡΙΤΣΑ» προέρχεται επιτύμβια στήλη ρωμαϊκών χρόνων. Στο λόφο «ΚΑΣΤΡΙ» σώζονται εκτεταμένα ερείπια αρχαίας ακρόπολης του 5^ου π. Χ. αιώνα, η οποία πιθανόν να ταυτίζεται με την αρχαία Πασσαρώνα. Η ακρόπολη στο Γαρδίκι αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους (Φ.Ε.Κ. 35/Β/2.2.62) στο Νομό Ιωαννίνων.

ΠΕΤΡΑΛΩΝΑ: Στην περιοχή των Πετραλώνων εντοπίζονται διάσπαρτα επιφανειακά ευρήματα Παλαιολιθικών χρόνων.

ΠΟΛΥΛΟΦΟ: Στη θέση «ΒΟΥΡΤΑ» σώζονται ερείπια αρχαίας ακρόπολης κλασσικών χρόνων.

ΡΟΔΟΤΟΠΙ: Στη θέση «ΒΟΡΤΟΠΟΣ» σώζονται λείψανα αρχαίου ναού, πιθανότατα του ναού του Αρείου Διός, ο οποίος ανασκάφηκε κατά τη δεκαετία του 1950 και αποτελεί κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο (ΦΕΚ 35/Β/2.2.62). Σε διάφορες θέσεις στην περιοχή του Ροδοτοπίου εντοπίζονται διάσπαρτα αρχαιολογικά ευρήματα που μαρτυρούν την ύπαρξη αρχαίου οικισμού στην περιοχή.